ΕΝΟΡΙΑ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΑΡΤΟΠΟΥΛΑΣ
ΣΥΝΤΟΜΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΕΝΟΡΙΑΣ «ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ» ΑΡΤΟΠΟΥΛΑΣ
Ἡ ἐνορία τοῦ Ἁγίου Γεωργίου ἑδρεύει στό Τ.Δ. Ἀρτοπούλας, πού σύμφωνα μέ τήν ἀπογραφή τοῦ 2011 ἔχει πληθυσμό 123 κατοίκους (Ἐφημερίς τῆς Κυβερνήσεως Ἀρ. Φύλλου:3465/28.12.2012, σελ. 86).
Δυστυχῶς, ἀπό τίς πηγές πού ἔχουμε στή διάθεσή μας δέν μᾶς εἶναι γνωστό τό πότε κτίστηκε ὁ Ἱερός Ναός τοῦ Ἁγίου Γεωργίου. Ἡ παλαιότερη καταγραφή πού ἔχουμε εἶναι τοῦ 1802.
ΧΡΟΝΙΚΑ
1802: Στίς 9 Σεπτεμβρίου, ἡμέρα Τρίτη καί ὥρα 10 π.μ. ἔκαψαν τό χωριό καί τήν Ἐκκλησία τοῦ Ἁγίου Γεωργίου.
1834: Ξαναχτίζεται ὁ Ἱερός Ναός τοῦ Ἁγίου Γεωργίου πού εἶχε καεῖ τό 1802 καί κατασκευάζεται τό «κουλούρι» (περίβολος) τοῦ ναοῦ.
1891: Κατά παραγγελία τοῦ Γεωργίου Ζήκου-Ζώνιου, κατασκευάζεται στό ἐργοστάσιο «ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚΑΙ Σ-ΥΝ ΤΣΑΡΑΠΛΑΝΙΤΩΝ» ἡ καμπάνα καί τοποθετεῖται σέ δέντρο πού ἦταν βόρεια τοῦ ναοῦ.
1958: Ἀνακαινίζεται ὁ ναός μέ ἐράνους καί προσωπική ἐργασία τῶν κατοίκων.
1959: Στίς 14 Ἰουνίου ἐπισκέφτηκε τό χωριό μας ὁ μακαριστός Ἀρχιεπίσκοπος Σεραφείμ (Μητροπολίτης Ἰωαννίνων τότε).
1964: Κατασκευάζεται καμπαναριό στή μέση τῆς πλατείας ὕστερα ἀπό ἐνέργειες τοῦ Λεωνίδα Ζήκου καί μέ δαπάνη τῶν κατοίκων καί μεταφέρεται ἡ καμπάνα ἀπό τό δέντρο τῆς Ἐκκλησιᾶς στό πετρόχτιστο καμπαναριό.
1993: Μεταφέρεται τό καμπαναριό μέ δαπάνη τῆς Ἀδελφότητας Ἀρτοπουλιωτῶν στήν ἄκρη τῆς πλατείας, στή σημερινή του θέση.
2004: Ἁγιογραφεῖται ὁ ναός μέ δαπάνη τῶν πιστῶν.
2014: Ἐπισκέπτεται τήν Ἀρτοπούλα ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ἰωαννίνων κ.κ. Μάξιμος καί τελεῖ παρακλητική δέηση στόν κεντρικό ναό τοῦ Ἁγίου Γεωργίου.
2014: Κατασκευάζεται τό χαγιάτι, τοποθετοῦνται τρεῖς πολυέλαιοι καί ἁγιογραφεῖται μέ δαπάνη τῶν κατοίκων.
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΙΚΟΥ ΝΑΟΥ ΤΗΣ ΕΝΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΑΡΕΚΚΛΗΣΙΩΝ
ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ
Ὁ Ἱερός Ναός τοῦ Ἁγίου Γεωργίου βρίσκεται στό κέντρο τοῦ χωριοῦ καί εἶναι ὁ κεντρικός ναός. Ὁ ρυθμός του εἶναι τρίκλιτη τετρακίονη Βασιλική. Πρόκειται γιά ἕναν πετρόχτιστο ναό πού μέχρι τό 1958 ἦταν σκεπασμένος μέ πλάκες, ἐνῷ σήμερα φέρει κεραμοσκεπή.
Ἡ ἐκκλησία κάηκε στίς 9 Αὐγούστου τοῦ 1802. Σέ μηνιαῖο τῆς Μονῆς Φιλανθρωπινῶν τοῦ νησιοῦ τῶν Ἰωαννίνων ἀναγράφεται: «1802 Τρηητής 9 ἡμέρα Τρίτη ὅρα 10 ἐπήραμαν Ἔλισνα καί ἔκαψαν τήν ἐκκλησία καί τό χοριό καί ἦταν καί ὁ γιοργης λογοθέτης ἐκεῖ ἐπῆραν μερικά βιβλία ἀπό τήν ἐκκλησία». (Ἠπειρωτικά Χρονικά, 1929, Νέος Κουβαρᾶς Μητροπολίτου Παραμυθίας Ἀθηναγόρου).
Ὕστερα ἀπό 32 χρόνια ξαναχτίστηκε ὁ ναός καί τό «Κουλούρι» (περίβολος). Ἀπό ἐντοιχισμένη πλάκα πού βρίσκεται στό ὑπέρθυρο τῆς ἐξωτερικῆς πόρτας τοῦ κουλουριοῦ τῆς ἐκκλησιᾶς πληροφορούμαστε ὅτι χτίστηκε τό 1834, ὅταν Ἐπίτροπος ἦταν ὁ Κολιγιάννης.
Ἀντί γιά καμπάνα ὑπῆρχε κρεμασμένο σέ δέντρο, ἀνατολικά τοῦ ναοῦ, σήμαντρο.
Τό 1891 κατά παραγγελία τοῦ Γεωργίου Ζήκου-Ζώνιου κατασκευάζεται στό ἐργοστάσιο «ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚΑΙ Σ-ΥΝ ΤΣΑΡΑΠΛΑΝΙΤΩΝ» ἡ καμπάνα, ἡ ὁποία ἔχει Ἀρ. 775, καί τό ἴδιο ἔτος μεταφέρεται στό χωριό καί τοποθετεῖται στό δέντρο πού βρισκόταν στό βόρειο μέρος τοῦ ναοῦ.
Στό ἐξωτερικό μέρος τῆς καμπάνας ἔχει ἀνάγλυφες εἰκόνες τῆς Παναγίας, τοῦ Ἁγίου Γεωργίου, τοῦ Ἐσταυρωμένου καί τῶν Εὐαγγελιστῶν καί γράφει: «- 1891 – ΑΡ. 775 – ΙΩΑΝΝΙΝΑ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟΝ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚΑΙ Σ-ΥΝ ΤΣΑΡΑΠΛΑΝΙΤΩΝ – ΑΦΙΕΡΩΜΑ – ΓΕΩΡΓΙΟΥ – ΖΗΚΟΥ – ΖΩΝΙΟΥ – ΕΙΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΝ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΕΛΕΖΝΑ».
Τό 1958 ὁ ναός ἀνακαινίστηκε μέ ἐράνους καί προσωπική ἐργασία τῶν κατοίκων.
Τό 1964 χτίζεται καμπαναριό στόν περίβολο ΒΑ τοῦ ναοῦ καί τό 1993 μεταφέρεται στή σημερινή του θέση
Ὁ ναός τοῦ Ἁγίου Γεωργίου ἦταν πολύ μεγάλος, ὅπως ἔλεγαν οἱ παλιοί. Εἶχε τροῦλο καί νάρθηκα. Στό νάρθηκα τῆς ἐκκλησιᾶς ἔκανε μάθημα στά παιδιά ὁ δάσκαλος.
Στό ξυλόγλυπτο τέμπλο καί στό κάτω δεξιό μέρος τῆς εἰκόνας τοῦ Ἁγίου Γεωργίου διαβάζουμε: «Δέησις τῶν δούλων τοῦ Θεοῦ, τῶν Χριστιανῶν τοῦ χωριοῦ Ἐλέζνης, 1856 Ἀπριλίου. Ἐπιτροποῦντος τοῦ Κολιοῦ Γιάννη. Ὁ ζωγράφος Πέτρας Γεωργιάδης. Πρωτοψάλτης τῆς Μητροπόλεως Ἰωαννίνων. Ἐπιστασία τοῦ Γεωργίου Χρίστου Παπᾶ».
Στήν εἰκόνα τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου, πού βρίσκεται ἀκριβῶς δίπλα ἀπό τήν εἰκόνα τοῦ Ἁγίου, γράφει: «Ἔργον Πολυκάρπου Ἄν. Χιονιαδίτου 1919».
Ἀπό ἔξω εἶχε ἕνα «κουλούρι» (περίβολος) πετρόχτιστο καί πάνω ἀπό τή νότια αὐλόπορτα τοῦ κουλουριοῦ ἦταν µία εἰκόνα τοῦ Ἁϊ-Γιώργη.
«Καβαλάρης καί µέ καπέλο δέν πέρναγε κανένας μέσα στήν Ἔλεζνα (σήμερα Ἀρτοπούλα). Μόλις ἔβγαιναν στόν Ἁϊ-Πόστολο ἤ στοῦ Ξεροῦ ξεκαβαλίκευαν, γιατί τ” ἄλογα δέν προχώραγαν ὅσο καί νά τά βάρεγαν. Θαυματουργή εἰκόνα! Ὁ κόσμος ἔρχονταν νά δεῖ καί νά προσκυνήσει τόν Ἅγιο. Κίνησαν καί δυό ἀγάδες ἀπό τήν Παραμυθιά νά δοῦν αὐτόν τόν Ἅγιο πού τόν προσκύναε ὁ κόσμος. Βγῆκαν πέρα στοῦ Ξεροῦ καί τούς λέει ὁ ἀγωγιάτης:
-Κατεβάτε ἀπ” τ” ἄλογα γιατί ἐδῶ ἕνας μονάχα εἶναι καβαλάρης, ὁ Ἅγιος. Τοῦρκο ἤ Ἕλληνα δέν ἀφήνει νά περάσει στό χωριό καβάλα.
-Ποῦ ‘ναί, µωρ” αὐτός ὁ Ἅγιος νά τοῦ δείξω ἐγώ.
-Ντέ, ντέ!
Βάρεσαν τ” ἄλογα οἱ Τοῦρκοι καί μπῆκαν στό χωριό. Ἔφτασαν μπροστά στήν εἰκόνα.
-Νά τος, ὁ Ἅγιος. Μεγάλη ἡ χάρη του, λέει ὁ ἀγωγιάτης καί σταυροκοπιέται.
Ἦταν µία εἰκόνα µ” ἀσήμι στολισμένη καί σκεπασμένη νά µήν τήν πιάνει ἡ βροχή… βγάζει τήν µπιστόλα του ὁ Τοῦρκος καί µπάµ, δίνει µία στήν εἰκόνα. Πῶς κάνει, πῶς δέν κάνει, γυρίζει ἡ σφαίρα καί ἴσια πετυχαίνει τό µάτι τοῦ Τούρκου. Πάει τό µάτι, βγῆκε!
-Μπαλαΐ µπαλαΐ, λέει ὁ Τοῦρκος. Πράγματι Ἅγιος εἶναι» (Νίκου Λιόλιου: Τί εἶδα καί τί ἄκουσα στό χωριό μου. Ἔκδοση Ἀδελφότητας Ἀρτοπούλας. Ἀθήνα 1983, σσ. 223-225).
Ὁ ναός ἁγιογραφήθηκε τό 2004 καί ἀπό ἐπιγραφή πού ὑπάρχει στό ἐσωτερικό καί δεξιά ἀπό τή νότια εἴσοδο διαβάζουμε:
«ΑΓΙΟΓΡΑΦΗΘΗ Ο ΙΕΡΟΣ ΟΥΤΟΣ ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΤΟΥ ΤΡΟΠΑΙΟΦΟΡΟΥ ΔΙΑ ΧΕΙΡΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΠΑΣΧΑΛΗ ΑΠΟ ΑΓΙΑ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΔΩΔΩΝΗΣ 2001-2004. ΔΑΠΑΝΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΠΑΡΑΚΑΤΩ…»
Τό 2014 ἔγινε καί τό χαγιάτι καί ἁγιογραφήθηκε κι αὐτό.
ΠΑΡΕΚΚΛΗΣΙΑ
- ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ
Σέ ἀπόσταση 50 μ. ΒΑ τοῦ ναοῦ τοῦ Ἁγίου Γεωργίου, βρίσκεται τό ἐκκλησάκι τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ. Κτίστηκε τό 1969 ἀπό τούς κατοίκους μέ ἐνέργεια τοῦ ἀείμνηστου ψάλτη Λεωνίδα Γ. Ζήκου, στή θέση «Θρονί», ὅπου στίς 19 Ἰουλίου 1776 εἶχε διδάξει ὁ πατήρ Κοσμᾶς.
Ὁ Σπύρος Μουσελίμης μᾶς διέσωσε καί μιά παράδοση πού λέει ὅτι: «Ὅντας πήγ’ ὁ πάτερ – Κοσμᾶς στήν Ἔλεζνα (σήμερα Ἀρτοπούλα) εἶχε κοντά του 50 παπάδες καί 2.000 νομάτους πού πήγαιναν ν’ ἀκούσουν τή διδαχή του. Δέ δίδασκε ὅπου ὅπου. Ὅριζε ποῦ, κι ἐκεῖ μαζεύονταν ὁ κόσμος… Ὅντας τελείωσε ἡ διδαχή κι ἔφυγε κίνησαν κοντά του ὅλα τα ζῶα τοῦ χωριοῦ. Τά βάρειε ὁ κόσμος νά γύρουν πίσω κι αὐτά δέ στομώνονταν. “Ἀφῆστε τα”, ἔλεγ’ ὁ ἅγιος, “θά γύρουν μοναχά τους”. Μότι ἔφτακαν στά σύνορα τοῦ ἀλλουνοῦ χωριοῦ, ἔγυρ’ ὁ ἅγιος, τά βλόγησε κι αὐτά ἴσια γύρισαν» (Σπύρου Μουσελίμη. Τό Πόποβο. Ἀνάτυπο ἀπό τήν Ἠπειρωτική Ἑστία. Γιάννινα 1970, σελ. 94).
Στό ἐσωτερικό τοῦ ναοῦ καί σέ εἰδική θήκη φυλάσσεται τό κάθετο ξύλο τοῦ Σταυροῦ πού εἶχε τοποθετήσει ὁ Ἅγιος μέ τά ἴδια του τά χέρια σ’ αὐτή τή θέση, τή μέρα πού δίδαξε.
Τήν παραμονή τῆς ἑορτῆς τοῦ Ἁγίου, στίς 23 Αὐγούστου, τελεῖται Μέγας Ἑσπερινός μέ ἀρτοκλασία καί περιφορά τῆς Ἱερᾶς Εἰκόνας τοῦ Ἁγίου καί στίς 24 Αὐγούστου πανηγυρίζει ὁ Ἱερός ναός καί τελεῖται πανηγυρική Θεία Λειτουργία μετ’ ἀρτοκλασίας.
- ΑΓΙΑ ΜΑΡΙΝΑ
ΒΔ τοῦ κεντρικοῦ ναοῦ καί σέ ἀπόσταση 500 περίπου μ. ἀπό τήν κεντρική πλατεία βρίσκεται ὁ ναός τῆς Ἁγίας Μαρίνας (Εἰκ. 1). Ἡ ἐκκλησία χτίστηκε μέ ἔρανο τῶν κατοίκων χωρίς νά ἀναγράφεται πουθενά τό ἔτος κτίσεως. Εἶναι πετρόχτιστη μέ κεραμοσκεπή καί ἔχει διαστάσεις 7,23 Μ Χ 4,90 Π. καί 2,60 Υ μέ τρία παράθυρα διαστάσεων 0,70 Χ 0,612 τό καθένα.
- ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ
Βρίσκεται ΒΑ τῆς κεντρικῆς πλατείας τοῦ χωριοῦ στή θέση Ντούσκα. Κτίστηκε τό 1985 δωρεᾷ τοῦ Φωτίου Χ. Μπέκα στή μνήμη τῶν γονέων του.
Ἡ παράδοση λέει ὅτι σ’ αὐτή τή θέση ὑπῆρχε ναός πού κάηκε ἀπό τούς Τούρκους. Τό χωριό εἶχε ἀποφασίσει νά γίνει σ’ αὐτό τό οἰκόπεδο νεκροταφεῖο καί εἶχαν πάει καί τά ὀστᾶ τοῦ Ἀναγνώστη Γιάννη, πού ὑπηρέτησε γιά 48 ὁλόκληρα χρόνια ὡς δάσκαλος καί ἦταν καί ψάλτης καλλίφωνος καί ἄριστος γνώστης τῆς βυζαντινῆς μουσικῆς. Ὁ ναός ἔχει διαστάσεις: μῆκος 6,05 μ., πλάτος 4 μέτρα καί ὕψος 2,53 μέτρα (Εἰκ. 2).
- ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΛΙΑΣ
Τό ἐκκλησάκι τοῦ Προφήτη Ἠλία (Εἰκ. 3) χτίστηκε τό 1878, ὅπως μᾶς πληροφορεῖ ἐντοιχισμένη πλάκα πού βρίσκεται στό ἐξωτερικό ὑπέρθυρο τοῦ ναοῦ. Βρίσκεται ΝΔ τοῦ χωριοῦ, στολίζει τήν ἐρημιά καί συμπληρώνει τήν ὀμορφιά τῆς τοποθεσίας του.
- ΑΓΙΟΙ ΑΠΟΣΤΟΛΟΙ
Στήν εἴσοδο τοῦ χωριοῦ καί βόρεια τῆς πλατείας στή θέση Δραγατσούρα βρίσκεται τό ἐξωκλήσι τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων (Εἰκ. 4). Ἔχει διαστάσεις 6,28 Χ 4,68. Ἐδῶ εἶναι τό νεκροταφεῖο τοῦ χωριοῦ καί ὑπάρχει καί τό ὀστεοφυλάκιο πού ἔγινε μέ δαπάνη τῆς Ἀδελφότητας Ἀρτοπουλιωτῶν.
- ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ
Τό πετρόχτιστο ἀλλά σοβατισμένο καί μέ κεραμοσκεπή μικρό ἐκκλησάκι τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς (Εἰκ. 5) βρίσκεται ΒΔ τοῦ χωριοῦ. Ἔχει διαστάσεις 4,20 Π Χ 4,60 Μ Χ 2,30 Υ καί ἀνακαινίστηκε τό 2010.
- ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ «ΠΑΝΑΓΙΑ»
Στά ΒΔ τοῦ χωριοῦ καί στό συνοικισμό «Παναγιά» εἶναι τό ἐκκλησάκι τῆς Παναγίας, ἀφιερωμένο στήν Κοίμηση τῆς Θεοτόκου (Εἰκ. 6). Ναός πετρόχτιστος, σοβατισμένος μέ κεραμοσκεπή καί μέ διαστάσεις: 7,21 Μ Χ 5,42 Π καί 4 μικρά παράθυρα.
- ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ «Ο ΡΙΓΑΝΑΣ»
Στήν τοποθεσία αὐτή, πού οἱ χωριανοί ξέρουν ὡς «Ἁϊ-Γιάννης» καί βρίσκεται δυτικά τοῦ χωριοῦ, ἦταν χτισμένο παλιά τό μοναστήρι τῆς Καταμάχης. Ἐπειδή ἡ παράδοση ἔλεγε ὅτι ὑπῆρχε καί ἐκκλησάκι ἀφιερωμένο στόν Ἅγιο Ἰωάννη οἱ κάτοικοι ἔκτισαν ἐκεῖ τό 1998 τό ἐξωκλήσι τοῦ Ἁγίου Ἰωάννη τοῦ Ριγανᾶ (Εἰκ. 7).
ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
Ἡ δράση τῆς ἐκκλησίας δέν περιορίζεται μόνο στήν τέλεση τῆς Θείας Λειτουργίας, τῶν Ἀκολουθιῶν καί τῶν Ἱερῶν Μυστηρίων, ἀλλά ἐπεκτείνεται καί στή φιλανθρωπία δείχνοντας τό κοινωνικό της πρόσωπο.
Μέ τίς δωρεές καί χορηγίες τῶν πιστῶν γίνεται προσπάθεια νά βοηθηθοῦν ἄπορες καί ἀναξιοπαθοῦσες οἰκογένειες καί ὅσοι ἄλλοι χωριανοί μας ἔχουν ἀνάγκη.
Ἐφημέριος: Αἰδεσιμώτατος πρεσβύτερος π. Κωνσταντῖνος Παπακώστας.
Σύνθεση Ἐκκλησιαστικῆς Ἐπιτροπῆς:
Πρόεδρος: Αἰδεσιμώτατος Πρεσβύτερος π. Κωνσταντῖνος Παπακώστας.
Ἀντιπρόεδρος: Ἀξιότιμος κ. Λεωνίδας Μαντόπουλος.
Ταμίας: Ἀξιότιμος κ. Γεώργιος Βάγιας.
Ἱεροψάλτες (ἐθελοντές):
- κ. Κωνσταντῖνος Π. Μαντόπουλος.
- κ. Γεώργιος Δ. Παπαδόπουλος.
Νεωκόροι (ἐθελόντριες):
- κ. Ἐλευθερία Βάγια.
- κ. Ἑλένη Μαντοπούλου.
Στοιχεῖα ἐπικοινωνίας:
Ἱερός Ναός Ἁγίου Γεωργίου
44009 Ἀρτοπούλα
Ἰωάννινα
( τηλ. 6945514835)