ΕΝΟΡΙΑ ΓΕΝΕΣΙΟΥ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΒΑΡΓΙΑΔΩΝ

Ἱστορικό τῆς ἐνορίας

Τό χωριό Βαργιάδες βρίσκεται σέ ἀπόσταση τριάντα περίπου χιλιομέτρων νοτίως τῶν Ἰωαννίνων, στήν περιοχή τῆς Λάκκας Σουλίου, καί ἀνήκει σήμερα στό Δῆμο Δωδώνης. Καταγράφεται γιά πρώτη φορά ὡς Βαργιάδες ἤ καί Βαρυάδες, στά Ἠπειρωτικά Μελετήματα τοῦ Ἱστορικοῦ μας Λαμπρίδη, ἀπό τοῦ ἔτους 1308.
Πρόκειται γιά ἱστορικό χωριό, ὅπου καί ἔλαβε χώρα μιά ἀπό τίς πρῶτες προεπαναστατικές μάχες κατά τῶν Τούρκων κατακτητῶν τό ἔτος 1818, ἡ ὁποία εἶναι γνωστή ὡς μάχη τῶν Βαργιάδων.
Πέραν, ὅμως, τῆς ἱστορίας οἱ κάτοικοι τοῦ χωριοῦ, εἴτε εἶναι μόνιμοι στόν τόπο τους εἴτε ξενιτεμένοι, ἔχουν ἔντονα ἀναπτυγμένο τό θρησκευτικό τους συναίσθημα καί τήν ὀρθόδοξη πίστη τους, γεγονός πού μαρτυρεῖται ἀπό τό πλῆθος τῶν ναῶν πού ὑπάρχουν, συνολικά δέκα (10), πού ἔρχονται ἀπό τό βάθος τῶν αἰώνων καί στολίζουν τόν τόπο μας. Ὅλοι οἱ ναοί εἶναι ἀπολύτως συντηρημένοι καί λειτουργικοί ὡς λατρευτικοί χῶροι χάριν τῶν προσπαθειῶν ὅλων τῶν ἐνοριτῶν μας.

Περιγραφή τῶν Ἱερῶν Ναῶν

1) Ἐνοριακός Ἱερός Ναός Γενεσίου τῆς Θεοτόκου

Δεσπόζουσα θέση μεταξύ ὅλων κατέχει ὁ Κεντρικός Ἐνοριακός Ἱερός Ναός Γενεσίου τῆς Θεοτόκου Βαργιάδων (Εἰκ. 1). Πρόκειται γιά Ἱερό Ναό τοῦ 18ου αἰῶνα, ὁ ὁποῖος ἦταν ὁλοκληρωμένος κατά τό ἔτος 1769, ὅταν τό χωριό μας εἶχε τήν ἰδιαίτερη τιμή νά λάβει τήν εὐλογία τοῦ Πατρός μας Ἁγίου Κοσμᾶ κατά τήν ἐδῶ ἐπίσκεψή του. Γνωστή εἶναι ἄλλωστε καί ἡ ἐπιστολή τοῦ Ἁγίου πρός Βαργιάδες, ἡ ὁποία παρατίθεται ἐπακριβῶς:

«Πρός τούς κατοίκους Βαριάδων.
Εὐγενέστατοι ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, οἱ κατοικοῦντες τήν χώραν Βαριάδες. Σᾶς ἀσπάζομαι καί παρακαλῶ τόν Ἅγιον Θεόν διά τήν ψυχικήν καί σωματικήν σας ὑγείαν.
Ἐγώ, ἀδελφοί μου, ὡς δοῦλος Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ ἡμῶν ἀνάξιος, ἐλπίζοντας καί διδάσκοντας τό κατά δύναμιν τούς χριστιανούς, ἦλθον καί ἐδῶ εἰς τήν χώραν σας, καί βλέποντας ὅτι δέν ἔχετε σχολεῖον, ἐπαρακίνησα τούς χριστιανούς καί ἔδωκαν τό κατά δύναμιν καί προαίρεσιν διά τό σχολεῖον σας. Πρέπει δέ καί σεῖς νά βοηθᾶτε πάντοτε τό σχολεῖον σας ἐξ ἰδίων πόρων ἤ κοινῶς ἀπό τήν χώραν ἤ καί ἀπό βακούφια, διά νά λάβετε καί μισθόν παρά Θεοῦ καί τιμήν παρ” ἀνθρώπων.
Εἶμαι καί ἐγώ χρεώστης. Θά παρακαλῶ τόν Κύριον τόν εὐλογοῦντα τά πάντα νά εὐλογήσει τήν χώραν σας καί τό σχολεῖον σας καί τά παιδιά σας, καί νά σᾶς ἀξιώσῃ νά ζήσετε καί ἐδῶ καλά καί θεάρεστα, καί νά σᾶς βάλῃ καί εἰς τόν παράδεισον νά χαίρεσθε καί εὐφραίνεσθε δοξάζοντας τήν Ἁγίαν Τριάδα.
Ἔβαλα δέ ἐπίτροπον μέ τήν γνώμην πάντων τόν κύρ Γεώργιον Δήμου, ἐπιστάτην δέ καί βοηθόν αὐτοῦ ὅλην τήν χώραν, μάλιστα δέ τόν κύρ Γεωργάκη τοῦ Πάνου, ἵνα κυβερνήσουν τό σχολεῖον σας, καθώς ὁ Κύριος θά τούς φωτίσῃ. Ἔτι δέ ἐπιστάτην τόν παπά Ἀποστόλη.
αψοθ΄ (1779) μήν Μάρτιος
Κοσμᾶς ἱερομόναχος
καί ἀνάξιος εὐχέτης σας».

Ὁ Ἱερός αὐτός Ναός ἀκολουθεῖ τόν συνήθη τύπο τῆς τρίκλιτης βασιλικῆς μετά τρούλου. Στεγάζεται συνολικά ἀπό δεκατέσσερις τυφλούς τρουλίσκους (φουρνικά) καί τόν κεντρικό τροῦλο, πού ἑδράζεται σέ λοφία καί τόξα, τά ὁποῖα καταλήγουν σέ ἕξι κυκλικές κολόνες στόν κυρίως ναό καί δύο τετράγωνους πεσσούς πίσω ἀπό τό τέμπλο. Ἡ στέγη εἶναι καλυμμένη μέ μαῦρες σχιστόπλακες καί στό ἐσωτερικό ὁ ναός εἶναι κατάγραφος μέ τοιχογραφίες τοῦ 18ου αἰῶνα.
Εἶναι προστατευόμενο μνημεῖο καί ὑπάγεται στήν 8η Ἐφορεία Βυζαντινῶν Ἀρχαιοτήτων.
Ἡ ἐκκλησιαστική ἐπιτροπή μέ τήν ἑκάστοτε σύνθεσή της ἀνέλαβε τό βαρύ ἔργο γιά τήν ἀνάδειξη καί προστασία τῆς πολιτιστικῆς ἰδιαιτερότητας καί συνέχειας καί μέ στοχευμένες κινήσεις κατάφερε νά διασώσει τό σημαντικότατο ἀπό ἱστορική, θρησκευτική ἀλλά καί καλλιτεχνική ἄποψη Μνημεῖο.
Τό ἔτος 2008 μέ πρωτοβουλία τῆς τότε Δημοτικῆς Ἀρχῆς τοῦ Δήμου Λάκκας Σουλίου ὁλοκληρώθηκαν οἱ ἐξωτερικές ἐργασίες καί τό μνημεῖο δέν κατέρρευσε. Στή συνέχεια, μέ πρωτοβουλία τῆς Περιφέρειας Ἠπείρου, χρηματοδοτήθηκαν οἱ ἐργασίες στερέωσης καί ἀνάδειξης τῶν τοιχογραφιῶν, ἔργο τό ὁποίο ὁλοκληρώθηκε ἐντός τοῦ ἔτους 2015.

2) Παρεκκλήσιον τῶν Ἁγίων Θεοδώρων

Ἐντός τοῦ οἰκοπέδου τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ στή θέση «κέντρο» ὑπάρχει τό παρεκκλήσιο τῶν Ἁγίων Θεοδώρων (Εἰκ. 2), μέσα στό χῶρο τοῦ Κοιμητηρίου.
Τό παρεκκλήσιο χτίστηκε στίς ἀρχές τῆς δεκαετίας τοῦ 1950 μέ μάστορα τόν «Θυμιο-νικόλα», ἀνακαινίσθηκε τό 2000 καί λειτουργεῖται τό Ψυχοσάββατο τῆς Πεντηκοστῆς.

3) Ἱερός Ναός Ἁγίου Γεωργίου (ἐξωκλήσι)

Ὁ ἀρχικός ναός δέν εἶναι γνωστό πότε χτίστηκε. Ἀνακαινίστηκε τό ἔτος 1962 ἀπό τή Βασιλική Πρόνοια καί τελούνταν μέχρι πρόσφατα μυστήρια γάμων καί βαπτίσεων. Λειτουργεῖται κατά τήν ἑορτή τοῦ Ἁγίου Γεωργίου τοῦ Τροπαιοφόρου. Παλαιότερα τελούνταν ἡμερήσιο γλέντι μετά τή Θεία Λειτουργία (Εἰκ. 3) .

4) Ἱερός Ναός Ἁγίων Ἀποστόλων (ἐξωκλήσι)

Στίς παρυφές τοῦ οἰκιστικοῦ ἱστοῦ ὑπάρχει ὁ Ἱερός Ναός Ἁγίων Ἀποστόλων (Εἰκ. 4). Εἶναι ἄγνωστο πότε χτίστηκε. Ἀπό τοῦ ἔτους 1996 ἄρχισε ἡ ἀνακαίνισή του καί ὁλοκληρώθηκε τό 2006. Ἐσωτερικά εἶναι καθ” ὁλοκληρίαν ἁγιογραφημένος. Ὁ περιβάλλων χῶρος εἶναι κατάλληλα διαμορφωμένος καί τελοῦνται πολιτιστικές ἐκδηλώσεις, λειτουργεῖ δέ καί παιδική χαρά. Κατά τήν 29η Ἰουνίου, ἑορτή τῶν Πρωτοκορυφαίων Ἀποστόλων Πέτρου καί Παύλου, ἐτελεῖτο τήν πρώτη μέρα ἡμερήσιο πανηγύρι κάθε χρόνο. Τό παραδοσιακό αὐτό ἔθιμο αὐτό ἔχει ἀτονίσει καί καταβάλλεται προσπάθεια ἀναβίωσής του. Ἡ δεύτερη μέρα πανηγυριοῦ γινόταν στήν «Παναγία».

5) Ἱερός Ναός Ἁγίου Νικολάου (ἐξωκλήσι)

« …..ἐκτήσω τῇ ταπεινώσει τά ὑψηλά τῇ πτωχείᾳ τά πλούσια…» μᾶς λέγει τό τροπάριον τοῦ Ἁγίου Νικολάου καί τό ὅλο περιβάλλον τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ μᾶς προτρέπει σέ περισυλλογή καί τέλεση μόνο καλῶν ἔργων. Φτάνει μόνον κάποιος νά τό ἀνακαλύψει καί νά προσπαθήσει νά προσευχηθεῖ. Ναός ἀρχαιότατος, ἄγνωστο πότε χτίστηκε, χωρίς ὅμως ἁγιογράφηση, σημεῖο ἀναφορᾶς τῶν ξενιτεμένων. Ἑορτάζει στίς 6 Δεκεμβρίου (Εἰκ. 5). 

6) Ἱερός Ναός Ἁγίας Κυριακῆς (ἐξωκλήσι)

Στήν κορυφή τοῦ ὁμώνυμου λόφου, στή μέση τοῦ ἀπείρου, κάτω ἀπό τά ὑπεραιωνόβια σφεντάνια εἶναι χτισμένο, ἄγνωστο πότε, τό μικρό ἐκκλησάκι τῆς Ἁγίας Κυριακῆς (Εἰκ. 6). Ἐδῶ ξεδιψάει ὁ ὁδοιπόρος καί γεύεται τό «λουκούμι» κάθε χρόνο ὁ ἐπισκέπτης στίς 7 Ἰουλίου. Τό ἐκκλησάκι τό ἔτος 1967 μέ δαπάνη συγχωριανοῦ μας, μετανάστη πού ἐπέστρεψε ἀπό τή Βενεζουέλα, ἀνακαινίσθηκε καί ἐξακολουθεῖ νά ὑπάρχει.

7) Ἱερός Ναός Ἁγίων Κωνσταντίνου καί Ἑλένης (ἐξωκλήσι)

Καί μόνο ἡ ὀνομασία «Βίλες», πού ὑπάρχει ἀπό παλιά, καί ὅπου εἶναι χτισμένο τό ἐκκλησάκι μαρτυρεῖ σέ τί σημεῖο εἶναι χτισμένο τό ὁμώνυμο ἐξωκλήσι τῶν Ἁγίων (Εἰκ. 7). Χτίστηκε στίς ἀρχές τῆς δεκαετίας τοῦ 1970 σέ οἰκόπεδο πού παρεχώρησε ὁ τότε ἱερέας τοῦ χωριοῦ καί ἐπεξέτεινε στήν ἰδιοκτησία του ἕτερος συγχωριανός μας. Λιτός καί ἀπέριττος Ναός, ἑορτάζει στίς 21 Μαΐου.

8) Ἱερός Ναός Ἁγίου Δημητρίου (ἐξωκλήσι)

Στή θέση «λιθαράκια» σέ περίοπτη θέση τό ἔτος 1996 μέ δαπάνη ἐξ ὁλοκλήρου συγχωριανῆς μας, χτίστηκε στή μνήμη τῶν γονέων της ὁ ὁμώνυμος Ἱερός Ναός καί μέ τήν εὐλογία τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἰωαννίνων παρεδόθη σέ κοινή χρήση ὡς προσκύνημα καί ἔκτοτε λειτουργεῖται ἀνελλιπῶς. Ἐξακολουθεῖ δέ νά συντηρεῖται ὑπό τῆς κτήτορος (Εἰκ. 8).

9)  Ἱερός Ναός Ἁγίου Κοσμᾶ (ἐξωκλήσι)

Ἐάν γιά ὅλα τα ἐξωκλήσια, ὡς πρός τή θέση τους, ἔχουμε νά ποῦμε κάτι, γιά τό ἐκκλησάκι τοῦτο δέν μποροῦμε νά βροῦμε λόγια. Θέα μοναδική, εὐκαιρία γιά προσευχή. Ὅποιος καταφέρει νά τό ἐπισκεφθεῖ εἶναι ἀδύνατον νά μήν θέλει νά ξαναπάει. Χτίστηκε στή θέση «Τσουμπαίικα» ἐντός ἰδιοκτησίας καί μέ καθολική δαπάνη οἰκογένειας συγχωριανῶν μας, τιμώντας τόν Ἅγιο Κοσμᾶ καί εἰς ἀνάμνηση τῆς ἐκεῖσε ἐπισκέψεως αὐτοῦ. Ἀποτελεῖ κοινό προσκύνημα καί ἑορτάζει στίς 24 Αὐγούστου (Εἰκ. 9).

10)  Ἱερός Ναός Προφήτη Ἠλία (ἐξωκλήσι)

Κοιτάζοντας ψηλά στόν ὁρίζοντα μεταξύ τῶν χωριῶν Βαργιάδων καί Ἀχλαδέας, στόν «αὐχένα», σέ συναρπάζει ὁ ἀνακαινισμένος ἀπό τοῦ ἔτους 2008 Ἱερός Ναός τοῦ Προφήτη Ἠλία (Εἰκ. 10). Τήν τρίτη ἡμέρα κάθε Πάσχα ὁ παππούλης μέ τά δισάκια του στό γαϊδουράκι τραβοῦσε γιά τόν Ἁϊλιά, οἱ πιστοί ἀκολουθοῦσαν γιά τή λειτουργία καί εἶχαν γύρισμα στούς Τσουμπαίους νά τσουγκρίσουν τό αὐγό, νά ποῦν «Χριστός  Ἀνέστη» καί νά πιοῦν κανένα κρασάκι. Ἀπό τόν Ἁϊλιά ἀγναντεύοντας πρός τόν Ἀχέροντα, μέσα ἀπό τήν καταχνιά, ὁ περαστικός ἔβλεπε τίς πύλες τοῦ Ἅδη καί ἔλεγε «βαρύς ὁ ἅδης …βαρυάδης …» Σήμερα ἀλήθεια ποιός εἶναι ὁ περαστικός πού ξενιτεύεται καί περνώντας μπροστά ἀπό τό ἐξωκλήσι δέν παρακαλάει τόν Ἅγιο νά ἐπιστρέψει γερός πίσω στά ἅγια χώματά μας; Ἑορτάζει στίς 20 Ἰουλίου καί συλλειτουργεῖται ἀπό τούς ἱερεῖς Ἀχλαδέας καί Βαργιάδων.

Ἐφημέριος: Αἰδεσιμώτατος Πρεσβύτερος π. Γεώργιος Καμαρίνας.

 

Στοιχεῖα ἐπικοινωνίας:
Ἱερός Ναός Γενεσίου τῆς Θεοτόκου Βαργιάδων
Τ.Κ.: 44009 Βαργιάδες Ἰωαννίνων
Τηλ: 6945461044
Βρεῖτε μας στὸ χάρτη μὲ ἕνα κλίκ ἐδῶ.