Ἱερὰ Μονὴ Παλιουρῆς
Ἡ Ἱερὰ Μονὴ Παλιουρῆς (ἤ Παληουρῆς), τιμώμενη στὴ μνήμη τῆς Γεννήσεως τῆς Θεοτόκου, βρίσκεται κοντὰ στὸν Καλαμᾶ, στὸ 30ο χιλιόμετρο τῆς ὁδοῦ Ἰωαννίνων – Ἡγουμενίτσης. Κτήτωρ αὐτῆς εἶναι ὁ ἡγούμενος Παπαναστάσιος Ἀλεξίου, ὁ ὁποῖος ἀνήγειρε τὸ 1690 μὲ ἔξοδά του τὴν πρώτη οἰκοδομὴ τῆς Μονῆς. Ὁ νῦν ὑπάρχων ναὸς ἀνηγέρθη ἐκ θεμελίων τὸ 1742-1756 στὴ θέση παλαιοῦ ναΐσκου τιμωμένου στὴ μνήμη τῆς Γεν-νήσεως τῆς Θεοτόκου, ὅπως μαρτυροῦν σωζόμενα ἔγγραφα. Εἶναι ρυθμοῦ Βασιλικῆς μὲ τροῦλο. Ἐσωτερικῶς καλύπτεται ἀπὸ τοιχογραφίες, ἐκτὸς ἀπὸ τὴ δυτικὴ πλευρὰ ποὺ καταστράφηκε τὸ 1816 καὶ ἀνηγέρθη ἀργότερα. Ἀνιστορήθηκε κατὰ τὰ ἔτη 1814 καὶ 1833, ὅπως μαρτυροῦν ἐπιγραφὲς ἐντὸς τοῦ ναοῦ.
Ἡ Ἱερὰ Μονὴ Παλιουρῆς καταστράφηκε τὸ 1782 ὁλοσχερῶς ἀπὸ τὸν Ἀλῆ Πασᾶ καὶ ἐπανασυστάθηκε τὸ 1784 μὲ ἔξοδα κάποιας Ἀγγελικῆς ἀπὸ τὴ Ζίτσα. Ἡ Μονὴ εἶχε μεγάλη περιουσία, ὅπως πολλοὺς ξερικοὺς καὶ ποτιστικοὺς ἀγρούς, δάση καὶ λειβάδια, ἐλαιῶνες, ἀμπέλια, μύλο, μελισσῶνα καὶ χίλια περίπου μικρὰ καὶ μεγάλα ζῶα. Διατηροῦσε κρυφὸ σχολεῖο. Στὸ ναό της σώζεται παλαιὰ καὶ θαυματουργὸς εἰκόνα τῆς Παναγίας τῆς Παλιουριώτισσας.
-
Μετόχια αὐτῆς
α) Ἡ Ἱερὰ Μονὴ Προφήτου Ἠλιοὺ Ζίτσας
Βρίσκεται πάνω στὴν κορυφὴ ψηλοῦ καὶ γραφικοῦ λόφου ποὺ χαρακτηρίστηκε ἀπὸ τὸ Λόρδο Βύρωνα ὡς μία ἀπὸ τὶς ὡραιότερες τοπο-θεσίες στὴν Εὐρώπη ὡς πρὸς τὸ φυσικὸ κάλλος. Ἱστορήθηκε τὸ 1658, ὅπως μαρτυρεῖ ἐπιγραφὴ πάνω ἀπὸ τὴ θύρα ποὺ ὁδηγεῖ στὸν νάρθηκα τῆς ἐκκλησίας. Ἀπὸ ἱστορικὰ στοιχεῖα μαθαίνουμε ὅτι ἡ Μονὴ ἱδρύθηκε πρὶν ἀπὸ τὸ 1658, ἄγνωστο πότε, πάντως πρὶν ἀπὸ τὸ 1647, διότι κατὰ τὸ ἔτος τοῦτο ἱδρύθηκε τὸ Μετόχι της στὸ Βουκουρέστι.
Κατὰ τὸν Ι. Λαμπρίδη, ἀρχικὰ βρισκόταν στὸν ἀπέναντι λόφο ποὺ καλεῖται «Ἀϊλιάς», ἀπὸ ὅπου μεταφέρθηκε τὸ 1638 στὴ θέση στὴν ὁποία βρίσκεται σήμερα. Στὴ Μονὴ αὐτὴ λειτουργοῦσε σχολὴ ἀπὸ τὰ μέσα τοῦ ΙΕ” αἰῶνος, ἡ ὁποία διατηρήθηκε μέχρι τὸ 1813. Ἐκεῖ ἔμαθε τὰ πρῶτα γράμματα ὁ Πατριάρχης Ἱερεμίας Α”, ὁ μητροπολίτης Οὐγγροβλαχίας Δοσίθεος ὁ Φιλίτης, ὁ Δημήτριος Ζιτσαῖος, ὁ στενὸς συνεργάτης τοῦ Ρήγα Φερραίου, καὶ ἄλλοι. Ἡ Μονὴ τοῦ Προφήτου Ἠλιοὺ Ζίτσας εἶδε ἡμέρες δόξας, ἀλλὰ στὶς ἀρχὲς τοῦ ΙΗ” αἰῶνα ἐπίπτει καὶ βυθίζεται σὲ χρέη, ὁπότε καὶ ἀρχίζει νὰ φθίνη.
β)Ἡ Ἱερὰ Μονὴ Λυκοστάνης
Βρίσκεται κοντὰ στὴ Μοσπίνη.
γ) Ἡ Ἱερὰ Μονὴ Ἀγγελομάχου Κουρέντων
Ἱδρύθηκε τὸ 1779 καὶ εἶναι ἀφιερωμένη στὰ Εἰσόδια τῆς Θεοτόκου. Ἡ ἐκκλησία στὸ ἐσωτερικὸ ἔχει ἁγιογραφίες τοῦ 1812, ἔργο τῶν κερκυραίων ἀδελφῶν Θεοδώρου καὶ Σταματίου. Τὸ μοναστήρι ἦταν πλούσιο καὶ μὲ δικὴ του χρηματοδότηση λειτουργοῦσε ὡς τὸ 1912 οἰκοτροφεῖο γιὰ τὸ σχολαρχεῖο τῆς κοινότητας Κουρέντων.
δ) Ἡ Ἱερὰ Μονὴ Γκριμπόβου
Αὐτὴ ἡ Μονὴ κτίστηκε τὸ 1764 πάνω στὰ θεμέλια μίας παλαιό-τερης, ἡ ὁποία καταστράφηκε τὸ 1611 ἀπὸ τὸν Ὀσμᾶν Πασᾶ τῶν Ἰωαννίνων. Ἀργότερα τὰ κτίρια τῆς Μονῆς καταστράφηκαν πάλι ἀπὸ τοὺς Γερμανούς. Βρίσκεται μόλις 80 μ. ἀπὸ τὴν κύρια ὁδὸ Ἰωαννίνων – Ἡγουμενίτσας.
ε) Ἡ Ἱερὰ Μονὴ Σιουτίστας Βασιλοπούλου
στ) Ἡ Ἱερὰ Μονὴ Προφήτου Ἠλιοὺ Δεσποτικοῦ
Ὅλα αὐτὰ ὑπῆρξαν ἀπλῶς Μονύδρια.
Πῶς θὰ μᾶς βρεῖτε: