ΚΑΤΣΑΡΕΙΟΣ ΣΧΟΛΗ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ

 Ὅλα μέσα στήν Ἐκκλησία ὁδηγοῦν καί ἔχουν σάν σκοπό τή θέωση τοῦ ἀνθρώπου. Τό γνωστό ἀσκητικό-θεραπευτικό πλαίσιο τῆς Ἐκκλησίας: Κάθαρση-Φωτισμός-Θέωση εἶναι κοινή πνευματική ὑποχρέωση γιά ὅλους τούς ἀνθρώπους. Ἔτσι, λοιπόν, ἀποτελεῖ ὑπαρξιακή ἀνάγκη τό νά ὑμνήσει ὁ ἄνθρωπος τόν Θεό καί ταυτόχρονα νά ἀγωνιστεῖ διά μέσου καί τῆς λατρευτικῆς του ζωῆς νά πετύχει τήν «κρείττονα ἀλλοίωση». Γι᾽ αὐτό καί ἡ θεία λατρεία ἀνέκαθεν λειτούργησε καί λειτουργεῖ ὡς τό ἄριστο πνευματικό θεραπευτικό πλαίσιο, τό ἀληθινό πνευματικό ἰατρεῖο.

 Εἶναι γνωστό πώς ἡ Ἐκκλησιαστική μας μουσική πήγασε καί διαμορφώθηκε κατάλληλα ὑπό τήν ἐπίδραση τοῦ θεολογικοῦ πνεύματος, τό ὁποῖο διαποτίζει ὅλες τίς λειτουργικές τέχνες, πού ὑποβοηθοῦν καί στηρίζουν τό σωστικό ἔργο τῆς Ἐκκλησίας. Ἀποτελεῖ, ἐπίσης, βασικό καί μεγάλης παιδαγωγικῆς σημασίας στοιχεῖο τῆς λειτουργικῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας. Δέν ὑπάρχει ἀκολουθία στήν ὁποία νά μή συμπεριλαμβάνεται καί ἕνα μικρό ἤ μεγάλο ἀσματικό μέρος. Μεταξύ τῶν αἰτήσεων, τῶν εὐχῶν, τῶν δεήσεων καί τῶν ἀναγνωσμάτων, παρεμβάλλονται οἱ ψαλλόμενοι ὕμνοι, μέ ἀποτέλεσμα νά συντηρεῖται ἀδιάπτωτο τό ἐνδιαφέρον τοῦ ἐκκλησιάσματος καί τά θεῖα ρήματα νά διατηροῦνται στή μνήμη τῶν πιστῶν εὐκολότερα, ἐξ αἰτίας τῆς μελωδίας καί τοῦ ρυθμοῦ, πού διευκολύνουν πάρα πολύ τήν ἀπομνημόνευση.

 Ἡ θεία λατρεία δέν τελεῖται γιά τόν Θεό, ἀλλά γιά μᾶς τούς πιστούς καί εἶναι πολύτιμη. Εἶναι τό μέσο ἐκεῖνο πού μᾶς ἑνώνει μέ τόν Θεό, πού συγκροτεῖ τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, πού μᾶς ἀλλοιώνει καί μᾶς μεταμορφώνει, πού μᾶς καθιστᾶ πολίτες τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ.

Σύμφωνα μέ τόν Μέγα Βασίλειο, ἡ ψαλμωδία γαληνεύει τίς ψυχές, βραβεύει τήν εἰρήνη, καθησυχάζει τούς θορύβους καί τά κύματα τῶν λογισμῶν, μαλακώνει τό θυμό τῆς ψυχῆς καί σωφρονίζει τήν ἀκολασία της, ἐνισχύει τή φιλία, ἑνώνει τά χωρισμένα, συμφιλιώνει τούς ἐχθρούς, εἶναι τερπνή καί εὐάρεστη, ἔχει πλούσια ἐκφραστικότητα, εἶναι θριαμβική καί χαρμόσυνη.

Ὁ σκοπός, λοιπόν, τῆς βυζαντινῆς μουσικῆς εἶναι νά ὑποβοηθήσει τούς πιστούς, ὄχι μόνο νά κατανοήσουν τά τελούμενα μυστικῶς μέσα στό ναό, ἀλλά ἀποθέμενοι πᾶσαν τήν βιωτικήν μέριμναν νά ὑψωθοῦν πρός τόν Θεόν καί νά γίνουν μέτοχοι τοῦ μυστηρίου τῆς θείας οἰκονομίας, πού ἀποτελεῖ τό κέντρο τῆς θείας λατρείας.

 Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ἔλεγε ὅτι τίποτα δέν ἀνυψώνει τήν ψυχή, ὅσο ἕνας λειτουργικός ὕμνος στόν ὁποῖο ὁ ῥυθμός καί ἡ μελωδία ἑνώνονται σέ μιά πραγματική συμφωνία. Ὅσοι, λοιπόν, ἀναλαμβάνουν τό ἔργο τῆς Ἱερῆς Ὑμνωδίας στό ναό τοῦ Κυρίου, δηλαδή οἱ Ἱερεῖς καί οἱ ἱεροψάλτες, πρέπει νά συγκεντρώνουν ἐκτός τῶν ἠθικῶν καί γραμματικῶν προσόντων καί τίς ἀπαραίτητες ψαλτικές γνώσεις (βασική βυζαντινή μουσική παιδεία).

 Ἡ μακρόχρονη ἐμπειρία μας στό χῶρο τῆς Ἐκκλησίας μᾶς ἐπιτρέπει νά διαπιστώσουμε ὅτι οἱ στόχοι :

• νά διατηρεῖται τό ἐνδιαφέρον τοῦ ἐκκλησιάσματος καί νά ἐνισχύεται ἡ ἀπομνημόνευση τῶν κειμένων,
• νά γίνονται κατανοητά ἀπό τούς πιστούς τά τελούμενα καί
• ἡ ὑμνωδία νά χαρακτηρίζεται ὡς γαλήνια καί εὐχάριστη στήν ἀκοή,

δέν ἐπιτυγχάνονται πάντοτε καί στόν ἐπιθυμητό βαθμό.

 Ἔτσι, πρίν λίγες ἑβδομάδες, ξεκίνησε μιά φιλόδοξη προσπάθεια ἀπό τούς καθηγητές τῆς Κατσαρείου Σχολῆς Βυζαντινῆς Μουσικῆς καί παραδοσιακῶν ὀργάνων νά ὑλοποιηθεῖ στήν πράξη μιά θεόπεμπτη, φωτισμένη ἀλλά καί πρωτοποριακή ἰδέα τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη Ἰωαννίνων κ.κ. Μαξίμου, μέ σκοπό νά ἐξαλειφθοῦν ἤ ἔστω νά μειωθοῦν στό μέτρο τοῦ δυνατοῦ τά προαναφερόμενα προβλήματα.

 Ἀποφεύγοντας τίς λεπτομερεῖς θεωρητικές ἀναλύσεις, χωρίς μουσικές ἀπεικονίσεις ἀλλά μελετῶντας ἐνδελεχῶς, σέ πρακτική βάση, τά ψαλτικά κείμενα καί τήν ταυτόχρονη ἠχητική ἀπόδοση αὐτῶν, θά διδαχθοῦν ὅλα τά Κοντάκια, Ἀπολυτίκια μετά θεοτοκίων, προσόμοια καί πλῆθος ἄλλων ἐκκλησιαστικῶν ὕμνων καθώς καί ὁλόκληρες ἀκολουθίες, ὅπως λ.χ. ἡ Ἐξόδιος, τοῦ γάμου καί τῆς βαπτίσεως. Πέραν τούτων οἱ σπουδαστές θά ἀσκηθοῦν:

• στή σωστή ἀνάγνωση τῶν κειμένων (Ἀποστολικῶν καί Εὐαγγελικῶν περικοπῶν καθώς καί τῶν Εὐχῶν) καί
• στή μουσική ἀπόδοση τῶν ἐκφωνήσεων – ἐμμελῆ ἀπαγγελία.

Τέλος, θά γίνουν χρήσιμες καί ἀπαραίτητες ἀναφορές στό Τυπικό τῆς Ἐκκλησίας καί τίς διατάξεις του.

Τά μαθήματα πραγματοποιοῦνται κάθε Τρίτη στήν αἴθουσα διαλέξεων τοῦ Καμπέρειου Πνευματικοῦ Ἱδρύματος Ἰωαννίνων (Παπαδοπούλου 11, Ἰωάννινα, τηλ.: 2651038656) καί κατά τίς ὧρες 17.00 ἕως 18.30.