ΙΕΡΟΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΝΑΟΣ
ΑΓΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ

Ἱστορικὴ Ἀναδρομή

Στὸ σημεῖο, ὅπου βρίσκεται σήμερα ὁ Μητροπολιτικὸς ναὸς τῶν Ἰωαννίνων, προϋπῆρχε Ἱερὰ Μονὴ ἀφιερωμένη στὸν Ἅγιο Ἀθανάσιο τὸ Μέγα. Μετὰ τὸ ἀποτυχημένο κίνημα τοῦ Διονυσίου τοῦ Φιλοσόφου, τὸ 1611, καὶ τὴν ἐκδίωξη τῶν χριστιανῶν ἀπὸ τὸ κάστρο, ὁ ναὸς τοῦ Ἁγίου Ἀθανασίου ἀντικατέστησε τὸν ἐντὸς τοῦ κάστρου καθεδρικὸ τοῦ Παντοκράτορος καὶ ἔγινε ὁ τρίτος (πρῶτος ἦταν ὁ ναὸς τῶν Ταξιαρχῶν) κατὰ σειρὰ μητροπολιτικὸς ναός. Ὅμως, τὸν Αὔγουστο τοῦ 1820 ὁ ναὸς καταστράφηκε ἀπὸ μεγάλη πυρκαγιὰ στὴ διάρκεια τῆς πολιορκίας τοῦ Ἀλῆ Πασᾶ.

Ἐπὶ ἀρχιερατείας τοῦ Μητροπολίτου Ἰωαννίνων Ἰωακείμ, τὸ 1832, καὶ μὲ δαπάνη τῶν ἀδελφῶν Ζωσιμάδων καὶ ἄλλων εὐεργετῶν, ὁ ναὸς ξαναχτίστηκε ἐκ θεμελίων καὶ σὲ μεγαλύτερο μέγεθος, καθὼς ἐπεκτάθηκε πρὸς τὰ δυτικά. Ἀποτελεῖ ἔργο τριῶν λαϊκῶν τεχνιτῶν ἀπὸ τὴ Βούρμπιανη, τοῦ Νικολάου Λιόλη – Πανταζῆ καὶ τῶν ἀδελφῶν Δημητρίου καὶ Γεωργίου Γιόση. Ἀνήκει στὸν τύπο τῆς τρίκλιτης βασιλικῆς μὲ διπλὰ ὑπερῶα (γυναικωνίτες), κεντρικό, τυφλό, θόλο καὶ χαμηλοὺς τυφλοὺς τρούλους (φουρνικά) ἐνὼ τὸ δάπεδό του βρίσκεται χαμηλότερα ἀπὸ τὸ ἔδαφος. Τὸ νότιο κλίτος εἶναι ἀφιερωμένο στὸν Ἅγιο Ἰωάννη τὸ Θεολόγο καὶ τὸ βόρειο στοὺς Παμμεγίστους Ταξιάρχες, εἰς μνήμην τῶν κατεδαφισθέντων ναῶν στὸν τόπο τῶν ὁποίων χτίστηκαν τὰ δύο τζαμιὰ τοῦ κάστρου. Στὴ βόρεια πλευρὰ του προσκολλήθηκε ἀργότερα παρεκκλήσιο, γιὰ νὰ στεγάσει τὸν τάφο τοῦ νεομάρτυρος Ἁγίου Γεωργίου τοῦ ἐν Ἰωαννίνοις ἀθλήσαντος, τὸ ὁποῖο εἶναι ἀφιερωμένο στὸν Ἅγιο νεομάρτυρα Ἰωάννη τὸν ἐξ Ἰωαννίνων.

Οἱ τοιχογραφίες εἶναι ἔργο τῶν Καπεσοβιτῶν ἁγιογράφων Θεοδοσίου καὶ τοῦ υἱοῦ του Κωνσταντίνου καὶ ἀνάγεται, σύμφωνα μὲ ἐπιγραφή, στὰ 1835. Στὸν νότιο τοῖχο σώζεται τμῆμα τοῦ 1843 τοῦ Πέτρου τοῦ Πρωτοψάλτη (ἐπιγραφή), ἐνώ ἀκολούθησαν ἄλλες δύο δυτικότροπες ἐπιζωγραφίσεις, τὸ 1901 καὶ τὸ 1947.

Τὸ περίτεχνο ξυλόγλυπτο εἰκονοστάσι (τέμπλο) εἶναι στύλ «μπαρόκ», ἀπὸ καρυδιά, καὶ ἀποτελεῖ ἔργο τεσσάρων ξυλογλυπτῶν ἀπὸ τὸ Γοργοπόταμο Κονίτσης, τοῦ Ἀναστασίου Σκαλιστῆ καὶ τῶν γιῶν του Κωνσταντίνου, Γιάννη καὶ Δημητρίου, οἱ ὁποῖοι φιλοτέχνησαν καὶ τὸν Δεσποτικὸ θρόνο. Ὁ ἄμβωνας εἶναι ἔργο τεχνιτῶν ἀπὸ τὸ Μέτσοβο. Οἱ Δεσποτικὲς εἰκόνες τοῦ τέμπλου εἶναι ρωσικῆς τέχνης καὶ προέλευσης. Ἀπέναντι ἀπὸ τὸν Δεσποτικὸ θρόνο βρίσκεται τὸ προσκυνητάρι τοῦ παλαιοῦ πολιούχου τῆς πόλεως Ἀρχαγγέλου Μιχαήλ.

Ὁ μεγάλος κεντρικὸς πολυέλαιος, καθὼς καὶ ἄλλοι τέσσερις μικρότεροι, ρωσικῆς τέχνης, προσφορὰ τῶν ἀδελφῶν Ζωσιμάδων, κατασκευάστηκαν στὴ Μόσχα, ὅπως καὶ τὰ δύο μανουάλια (τρικέρια) τῆς Ὠραίας Πύλης ποὺ εἶναι προσφορὰ τοῦ Γ. Χατζηκώστα (1831). Ἐπίσης, ρωσικῆς τέχνης εἶναι καὶ  ἕνα ὀρειχάλκινο σκεῦος, μεγάλου μεγέθους, τὸ ὁποῖο χρησιμοποιεῖται γιὰ τὸν Ἁγιασμὸ τῶν Θεοφανείων. Τέλος, σὲ προθήκη φυλάσσεται παλαιὸς χρυσοκέντητος (ρώσικος;)  Ἐπιτάφιος.

Ὁ Μητροπολιτικὸς ναὸς συνδέεται μὲ μεγάλα γεγονότα τοῦ τόπου: α) τὸ 1838, ὕστερα ἀπὸ τὸ μαρτύριο τοῦ Ἁγίου Γεωργίου, τὸ σκήνωμά Του μεταφέρθηκε στὸν Ἱερὸ ναό, ὅπου τὸ ἀπέπλυναν, καὶ μετὰ τὴν ἐξόδιο ἀκολουθία τὸ ἐνταφίασαν στὸν τότε αὔλειο χῶρο, ἔξω ἀπὸ τὴν πόρτα τοῦ ἱεροῦ, β) στὶς 21 Φεβρουαρίου 1913 τελέστηκε ἡ πανηγυρικὴ δοξολογία, παρουσία τοῦ διαδόχου Κωνσταντίνου, γιὰ τὴν ἀπελευθέρωση τῆς πόλης ἀπὸ τοὺς Τούρκους, γ) στὶς 25 πρὸς 26 Ὀκτωβρίου τοῦ 1971 Ἀρχιερατεύοντος τοῦ Μητροπολίτου Ἰωαννίνων Σεραφείμ (μετέπειτα Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν) διὰ χειρῶν τοῦ Πρωτοσυγκέλλου Θεοκλήτου (μετέπειτα Μητροπολίτου Ἰωαννίνων) ἔγινε ἡ ἀνακομιδὴ στὸ παρακείμενο παρεκκλήσιο τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ νεομάρτυρος Ἁγίου Γεωργίου.

Ὁ ναὸς τοῦ Ἁγίου Ἀθανασίου, ὅπως καὶ τὸ παρεκκλήσιο τοῦ τάφου τοῦ Ἁγίου Γεωργίου, εἶναι κηρυγμένα ὡς ἱστορικὰ καὶ διατηρητέα μνημεῖα (ΦΕΚ 702/Β/25-7-80). Μάλιστα στὴν ἀπόφαση ἀναφέρεται ὅτι «ἀποτελοῦν τὸ σπουδαιότερο ἐκκλησιαστικὸ μνημεῖο τῆς πόλεως τῶν Ἰωαννίνων καὶ διασώζουν ὁ μὲν Ἱ. Ναὸς ἀξιολογότατο ξυλόγλυπτο τέμπλο, τὸ δὲ παρεκκλήσιο τὶς ἀρχαιότερες τοιχογραφίες τοῦ συναξαρίου τοῦ Νεομάρτυρος Γεωργίου».

Ἐφημέριοι

• Πρωτοπρεσβύτερος Λάμπρος Τσιάρας
• Πρωτοπρεσβύτερος Σέργιος Μαρνέλλος
• Πρωτοπρεσβύτερος Δημήτριος Τσομπανίδης

 Ἱεροψάλτες:

• Πρωτοψάλτης: κ. Νικόλαος Καραβιώτης, Καθηγητής βυζαντινής μουσικής, Απόφοιτος Α.Ε.Α. Βελλάς.
• Λαμπαδάριος: κ. Γεώργιος Ζαρκάδης, Διπλωματούχος βυζαντινής μουσικής Δημοτικού Ωδείου Ιωαννίνων.

Παρεκκλήσια:

• Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ ἐξ Ἰωαννίνων (18 Ἀπριλίου), προσκολλημένο στὸ βόρειο κλίτος τοῦ Μητροπολιτικοῦ ναοῦ. Ἐντός του βρίσκεται ὁ τάφος τοῦ Νεομάρτυρος Ἁγίου Γεωργίου.
• Ἁγίου Νεομάρτυρος Γεωργίου τοῦ ἐν Ἰωαννίνοις ἀθλήσαντος ἐντὸς τοῦ σεπτοῦ Οἴκου Αὐτοῦ (Λιμνοπούλα). Διακονεῖ ὁ πρεσβύτερος Μιχαήλ Βούρβος. Τελεῖται ὄρθρος καὶ Θεία Λειτουργία κάθε Παρασκευὴ καὶ Κυριακή. Ἐπὶ τοῦ τέμπλου βρίσκεται ἡ πρώτη ἰστορηθεῖσα εἰκόνα τοῦ Ἁγίου Νεομάρτυρος, ἡ ὁποία χρονολογεῖται στὶς 30/01/1838, δηλαδὴ μόλις 13 ἡμέρες μετὰ τὸ μαρτύριο “Διὰ χειρὸς Ζήκου Χιοναδίτου”. –Τοποθεσία στό χάρτη–
• Ἁγίας Μαρίνης (17 Ἰουλίου), βρίσκεται στὸ 2ο γυναικωνίτη τοῦ Ἁγίου Ἀθανασίου καὶ λειτουργεῖται στὴ μνήμη Της.
• Ἁγίων Ἀναργύρων (1 Ἰουλίου-1 Νοεμβρίου), βρίσκεται στὴν Ἀκρόπολη τοῦ Κάστρου καὶ σὲ αὐτὸ διακονεῖ ὁ Σταυροφόρος Οἰκονόμος Δημήτριος Τσομπανίδης. Τελεῖται ὄρθρος καὶ Θεία Λειτουργία κάθε Κυριακή, καθὼς ἐπίσης καὶ σὲ Δεσποτικὲς ἑορτές. –Τοποθεσία στό χάρτη–

Λειτουργία Ἱεροῦ Ναοῦ:

• Ἀκολουθίες:  Στὸν ναὸ τελοῦνται καθημερινὰ ὁ ὄρθρος καὶ ὁ ἑσπερινός, σύμφωνα μὲ τὸ πρόγραμμα τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως. Ἐπίσης, τελεῖται ὁ Ὄρθρος καὶ ἡ Θεία Λειτουργία κάθε Σάββατο καὶ Κυριακή, καθὼς καὶ σὲ μεγάλες ἑορτές, ὅπως καὶ Ἁγιασμὸς κάθε 1η τοῦ μήνα. Τέλος, τελοῦνται οἱ ἐπίσημες δοξολογίες καὶ οἱ ἐπιμνημόσυνες δεήσεις.
• Θεῖο Κήρυγμα: Πρωτοπρεσβύτερος Λάμπρος Τσιάρας
• Ἱερὰ ἐξομολόγηση: Πρωτοπρεσβύτερος Λάμπρος Τσιάρας, Πρωτοπρεσβύτερος Σέργιος Μαρνέλλος.
• Ἐνοριακὸ Φιλόπτωχο Ταμεῖο: Παροχὴ βοηθημάτων, γευμάτων μέσῳ κουπονιῶν σίτισης, διανομὲς τροφίμων καὶ ρουχισμοῦ. Συμβούλιο ἐνοριτισσῶν μὲ ὑπεύθυνο τὸν π. Λάμπρο Τσιάρα.
• Ἐνοριακὲς Κατηχητικὲς Νεανικὲς Συνάξεις: Ἀριθμοῦν περὶ τὰ 40 παιδιὰ ἀπὸ 7 μέχρι 17 ἐτῶν. Ὑπεύθυνος νεότητας ὁ π. Σέργιος Μαρνέλλος, συνεπικουρούμενος ἀπὸ συνεργάτες. Οἱ συναντήσεις τῶν παιδιῶν πραγματοποιοῦνται στὸν εἰδικὰ διαμορφωμένο χῶρο τῶν κατηχητικῶν συνάξεων ποὺ βρίσκεται δίπλα στὸ καμπαναριό, καθὼς καὶ στὸ γραφεῖο τοῦ ναοῦ, κάθε Κυριακὴ 10.30-13.30.

 Στοιχεῖα Ἐπικοινωνίας:
Ἱερὸς Μητροπολιτικὸς Ναὸς Ἁγίου Ἀθανασίου
Μητροπόλεως 1
45221 – Ιωάννινα
Τηλ: 2651027632
e-mail: mitropolitikos_ioa@yahoo.gr

Πῶς θὰ μᾶς βρεῖτε:

ΔΕΙΤΕ ΤΙΣ ΤΑΙΝΙΕΣ ΜΙΚΡΟΥ ΜΗΚΟΥΣ ΤΩΝ «ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΩΝ ΣΥΝΑΞΕΩΝ»
ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΝΑΟΥ ΑΓΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ